پایگاه خبری دانشگاه صنعتی اصفهان

با انجام نزدیک به سه سال فعالیت پژوهشی محققان دانشگاه صنعتی اصفهان و با تدوین طرح کلان مدیرت جامع بحران استان، این طرح به همراه تحلیل های علمی و عملیاتی در آینده نزدیک به استانداری اصفهان ارائه خواهد شد تا با اجرای عملیاتی این طرح در بخش های مختلف این استان، تبعات ناشی از بحران های بوجود آمده بویژه خشکسالی کاهش قابل توجهی داشته باشد.

 تدوین این طرح بهانه ای شد تا در گفت و گویی کوتاه با دکتر حمیدرضا صفوی، رئیس پژوهشکده آب و فاضلاب دانشگاه صنعتی اصفهان، درباره مهمترین موضوعات این طرح و بحران های مهمی که استان اصفهان در سالیان اخیر با آن ها روبرو بوده است بحث نماییم.

وی که از اعضای هیات علمی دانشگاه صنعتی اصفهان و رئیس دانشکده مهندسی عمران این دانشگاه نیز هست با توجه به پوشش گسترده طرح مدیرت جامع بحران استان بر نقاط مختلف استان اصفهان امیدوار است با همکاری تمامی دستگاه ها و نهادهای اجرایی بتوان بر مهمترین بحران هایی که استان اصفهان با آنها روبروست غلبه کرد.

آقای دکتر با تشکر از وقتی که در اختیار ما گذاشتید، بفرمایید هدف اصلی از تدوین این طرح چه بوده و از چه زمانی کارهای تحقیقاتی این طرح آغاز شد؟

هدف اصلی از انجام تحقیقات درطرح کلان پژوهشی مدیرت جامع بحران استان تهیه نقشه پهنه بندی با مختصات نوع و شدت مخاطرات مورد پیش بینی شده در نقاط مختلف استان اعم از 23 شهرستان و 101 شهر این استان است. همچنین با تکمیل برش های شهرستانی این طرح جامع، طرح های تفصیلی و ریزپهنه بندی هایی با برش هایی در سطح شهرها در شهرستان های مستعد بروز بیشترین بحران ها تدوین خواهد شد.

با توجه به جایگاه مهم استان اصفهان درکشور، وجود پتانسیل های اقلیمی و جغرافیایی، عبور خطوط اصلی گاز و راه های شریانی از این استان و نیز ویژگی های پر اهمیت علمی، فرهنگی و صنعتی استان اصفهان در کشور، این طرح بر مبنای مطالعاتی گسترده و علمی به دانشگاه صنعتی اصفهان واگذار شد. طرح کلان پژوهشی مدیریت جامع بحران استان اصفهان از اواخر سال 1388 به این دانشگاه ابلاغ شد که پس از قریب به سه سال تحقیقات گسترده و مستمر، هم اینک مراحل پایانی تدوین و ارائه به استانداری اصفهان را پشت سر می گذارد.

مهمترین موضوعاتی که در این طرح به آنها پرداخته شده است کدامند و چند نفر از محققین در تدوین این طرح همکاری کرده اند؟

از میان 43 نوع بحران تجربه شده در سراسر دنیا، در ایران تاکنون 38 نوع بحران به وقوع پیوسته که از این تعداد، 26 بحران نیز در استان اصفهان تجربه شده است. چهار بحران خشکسالی، سیل، زلزله و بیابان زایی به ترتیب مهم ترین بحران های رصد شده در استان اصفهان هستند و بحران هایی همچون قطع خطوط برق، آب و گاز، طوفان، سرما و یخبندان و نشت نفت و گاز نیز از دیگر بحران های مهمی است که تاکنون در استانِ ما تجربه شده است.

مجموع بحران های مطالعه شده در این تحقیقات در سه دسته اصلی شامل بحران های با منشأ اقلیمی یا هواشناسی، بحران های ناشی از تغییرات ژئوتکنیکی و بحران های انسان ساخت که ناشي از دخالت انسان ها در بخش های مختلف زیست محیطی است، تقسیم بندی شده است.

با توجه به نیازمندی ابعاد گوناگون تحقیقات این طرح کلان به مشاوره و تحقیق متخصصین رشته های گوناگون و آشنا به بحران های مختلف، بیش از 70 عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی اصفهان و دیگر دانشگاه های استان به همراه 50 دانشجوی تحصیلات تکمیلی در طراحی و تدوین این طرح مشارکت داشتند.

مهمترین بحرانی که استان اصفهان در چند سال اخیر با آن مواجه بوده است چیست و چه تبعاتی را به دنبال داشته است؟

خشکسالی مهمترین بحران در دهه گذشته استان اصفهان بوده است و از سال 1379 تاکنون توالی خشکسالی در استان تقریبا بطور پیوسته استمرار داشته که این بحران اثرات زیانبار بسیاری بر بخش های مختلف از جمله کشاورزی، صنعت، اقتصاد، محيط زيست، خدمات عمومی وحتی مسائل اجتماعی مردم به جای گذاشته است.

پیشروی کویر، آلودگی هوا و ایجاد گرد و غبار، کاهش رطوبت نسبی هوا، آتـش سـوزی مراتع، شور شدن منابع آبی زیرزمینی و کاهش منابع آبی زیرزمینی و به تبع آن نشست زمین، سازه ها و تأسیسات نیز از جمله مهمترین مخاطرات ناشی از بروز خشکسالی در استان اصفهان می باشد.

در این طرح در مجموع چه راهکارهایی برای مقابله با این بحران در نظر گرفته شده است؟ نقش دستگاه های اجرایی و نهادهای گوناگون مرتبط با این موضوع را چگونه ارزیابی می کنید؟

تهیه سند مدیریت خشکسالی استان از مهم ترین دستاوردهای حاصل شده در طول انجام پژوهش های مربوط به طرح مدیرت جامع بحران استان اصفهان است. در این سند ضمن دسته بندی خشکسالی های بوقوع پیوسته در استان، راهکارهای مدیریت و مقابله با خشکسالی در قالب 10 دستورالعمل اجرایی و بر پایه مطالعاتی بسیار دقیق تهیه و تدوین شده است.

در تهیه این سند که طی 12 نشست هم اندیشی میان محققان، پژوهشگران، استادان دانشگاه، دستگاه های اجرایی و             گروه های مردم نهاد تدوین و هم اینک نیز انتشار یافته است تلاش شده تا با تعیین وظایف و تکالیف کلیه دستگاه های اجرایی مرتبط با بحث خشکسالی، راهکارهای کاهش آسیب های ناشی از این بحران بطور عملیاتی تدوین گردد.

بحران خشکسالی استان اصفهان بعنوان یک مشکل در سطح ملی هم اینک تعداد قابل توجهی از دستگاه های اجرایی، صنایع، مدیران، نمایندگان استان، کشاورزان و گروه های مردم نهاد را به خود معطوف کرده است و در سند مدیریت خشکسالی استان به منظور مدیریت این بحران در سال های آینده اقدامات اجرایی در قالب سه نوع مدیریت کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت تقسیم بندی شده است.

دستگاه های اجرایی استان، استانداری، جهاد کشاورزی، اداره کل منابع طبیعی، دستگاه های تابعه وزارت نیرو، سازمان هواشناسی، سازمان حفاظت محیط زیست، اداره کل صنعت معدن و تجارت، مجمع نمایندگان استان، مراکز علمی و تحقیقاتی، گروه های مردم نهاد، صدا و سیما، مطبوعات و دیگر رسانه ها مهمترین بخش های تأثیرگذار در مدیریت این بحران هستند؛ در سند مدیریت خشکسالی استان وظایف هر یک از این بخش ها در سه بازه مدیریتی پیش بینی شده مشخص گردیده است.

فعالیت های  اجرایی در مدیریت های کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت شامل چه مواردی می شود؟ مهمترین راهکارهایی که برای مقابله موثر با این بحران در نظر گرفته شده است چیست؟

در بخش مدیریت بلندمدت طرح انتقال آب بین حوضه ای از سرشاخه های دز و کارون به فلات مرکزي ايران بعنوان یک طرح مبتنی بر منافع ملی کشور و بر اساس بحران های ناشی از بروز خشکسالی در بخشی از فلات مرکزی ایران، از ایده ها و طرح های کلان پیش بینی شده است.

همچنین سرمایه گذاری به منظور ایجاد یک مدیریت صحیح در مصرف آب با بهره گیری از شیوه های نوین کاهش مصرف و بهره برداری بهینه در بخش های کشاورزی، صنعت و شرب نیز از راهکارهای مدیریتی میان مدت و پرداخت خسارت به آسیب دیدگان بویژه کشاورزان استان با توجه به وضعیت معیشتی این قشر از جامعه نیز از مهمترین اقدامات تأمینی کوتاه مدت پیش بینی شده در سند مدیریت خشکسالی استان اصفهان است.

گزارشات و مستندات جمع بندی شده همراه با تحلیل های علمی و عملیاتی این طرح در آینده نزدیک به کارگروه ویژه مدیرت جامع بحران استان در استانداری ارائه خواهد شد و پژوهشگران تدوین کننده آن نیز از این اقدامات پژوهشی دفاع خواهند کرد. امیدواریم با اجرای عملیاتی طرح مدیرت جامع بحران استان اصفهان در بخش های مختلف این استان، تبعات ناشی از بحران های بوجود آمده بویژه خشکسالی کاهش قابل توجهی داشته باشد.